ფეხშეუხრელად, მკვიდრად, პირდაღმეჭილი, მრისხანე სდგას კლდე. სდგას ისე, ერთფერად ზამთარ-ზაფხულ. ეს კლდე მთელი მთაა კლდედ, ქვად გადაქცეული, პირისპირ ცისა, მზისა და დაბლა ქვეყნისა. ერთხელ შეხედვით როგორ საძაგლად, უმსგავსოდ არის მოთუთხნილი, უსწორ-მასწოროდ, უწესოდ ერთმანეთზე მიყრილის ლოდებით; ზოგან ჩაშავებული, ზოგან ჩაყვითლებული, სხვაგან ჩალურჯებული, ნაკაწრი, ნაღადრი, დელგმა-ღვარისაგან გაგლილი და ჩამოღარული. აცქერდები, აცქერდები კარგა დაკვირვებით და რა ლამაზად გეჩვენება, როგორც ათას ომში გამოვლილი ვაჟკაცი, ათასგან დაჭრილ-დაზიანებული, მაგრამ ისევ მხნედ, მამაცად და შეუპოვრად გამომცქირალი და მებრძოლი. ძლიერ მტრიანი თუა, რომ მუდამ ფხიზლად არის, მუდამ ყელმოღერებული და თავდაუღერებელი იცქირება ერთს მხარეს: იქიდამ, ალბად, მტერს მოელის.

ორნაირი ჯავრი უკლავს კლდეს გულსა: ერთია ცა, მეორე - ბარი. იგი გასცქერისა ბარს, გადაშლილს მინდვრებს, ლამაზად მომჩინართ. ბარი უჩანს მთას მოსვენებით დაწოლილი საძილედ. ეს უკლავს კლდეს გულს: რატომ ჩემსავით მუდამ ფეხზედ არა სდგას, რატომ ფხიზელი არ არისო; უწყევლის ბარს სიმდიდრეს გამოუსადეგარს. უყვარს ბარი, სულ იმას შესცქერის თვალ-წარბში, ვერ გამძღარა იმის სიყვარულით, უნდა მისვლა და მოხვევნა, მაგრამ თავის წესს კლდეობისას ვერ გადასდგომია, ვერ მისულა. ერთხელ არა ჰღირსებია საბრალოს იგემოს სიტკბო სიყვარულისა. ამას უფრო გაუშტერებია, უფრო გული მოუკლავს, მაგრამ სიყვარული კლდის გულში გაუძლიერებია ათას წილად. რა გულით უნდა საწყალს, რომ ერთი ვარდი, ან ია მოსწყვიტოს თავის სატრფოს მკერდზე. მსჭვალს უსასო სიყვარულისას იმით იკლავს, რომ არწივებს, თავის აღზრდილს შვილებს, ჰკითხავს ხოლმე ამბავს ბარისას, როცა ისინი მგზავრობიდგან დაბრუნებულნი მოვლენ და უსხდებიან კალთაზე...

საწყალო კლდეო, საწყალო! მესმის, მესმის შენი ყოფა, შენი გულისპასუხი. შენ მაინცდამაინც კლდე ხარ, შენს კლდეობას არ მოიშლი, შენ არ დაჭლექდები, იმიტომ რომ კლდე ხარ...

დიაღ, არწივები დასტრიალებენ რა თავზე თავის მშობელს, უამბობენ: ამა და ამ დღეს სისხლი დაიღვარა ბარში, ამა და ამ დღეს სიყვარულობა ჩამოვარდაო...

კლდე ღამღამობით სტირის, რომ არავინა ნახოს და არ დაჰგმოს, ცის ტირილზე მეტია იმის ტირილი. კიდევაც იმდენს ცრემლს არა ჰღვრის, რამდენიც შეუძლიან, შიშობს, ბარი არ წალეკოსო. ეს არავინ იცის და ამიტომ იტყვიან ხოლმე: „კლდეა, მაგარია, მაგან ტირილისა რა იცის, რა ჯავრი მოერევაო“. კლდის ტირილს თავდაკიდებით ყურს უგდებენ მთანი და შავს ნისლს შავის ფიქრებისას მუზარადად იხურავენ. თვალცრემლიანი ბრძამი, კლდის კინჭუხზე დაკიდებული, გულმოკლული ისმენს დედის ტირილს და ბანსაც ეუბნება, მაგრამ იმისი ხმა ჩაყლაპულია კლდის ტირილისაგან. არწივნი, გულზე ჯავრმიუკარებელნი, კლდის ტირილზე ჯავრს გაიგებენ და მხრების ქვეშ მოიფარებენ თავებს. მთვარეს პირველად კლდე მიეგებება ხოლმე წინ და ისიც, რა გადმოჰხედავს თავზე, დასდუდუნებს: „რად სტირი, რად, საბრალო ჩემო მეგობარო?!“

კლდეს ცრემლი ჩამოუვა პირზედ, ჩაურეცხს გულ-მკერდს და წავა თავქვე ქვითინით. მიდის და მისტირის:

ცრემლი ვარ კლდისა, ბუნებავ,
იმის ვარამის ნაღები;
შენს მკერდზედ გროვა ყვავილთა
ჩემის ცვრით არის ნაღები.

ბარიც ჰკითხავს ამბავს კლდისას და ცრემლი უამბობს:

მაგრა სდგას. დაო, ძველებრივ,
როგორც კლდეს ჰფერობს, კლდურადა,
თუმც ბოლოს შენმა სურვილმა
ტირილი მისცა რჯულადა.
სხვაფრივ კარგაა, მთელია
თავით, გულ-მკერდით, ძირითა.
ციხე სად მოვა, ნაგები
რძით აზელილის კირითა,
კლდესთან, ისეთი მკვიდრია
კუშტად მომჩენის პირითა.

ბარი კლდის ცრემლს გულზე დაიყრის, შეისუტავს, შეისისხლხორცებს. ამას რომ ეტყვიან არწივნი, კლდე ცოტა დაისვენებს. განა მარტომ კლდე კვნესის და ტირის: კლდის გულში სხვა ვიღაც კვნესის, წყვდიადში შემწყვდეული. მეტისმეტს ვარამს იმის თვალებზე ცრემლი შეუშრია, თუ ბევრი უტირია და ცრემლი გამოჰლევია. კლდეს რა უჭირს, - ცასა და მზეს, დედამიწას მაინცა ჰხედავს, მაგრამ ეს ვიღაც სულიერი კვნესის კლდის გულში, ის ყველაფერს მოკლებულია, ტანჯვას გარდა. სქელის ჯაჭვით დაბმული, დაღვრემილი, წვერშეხავსებულია და ტანზედაც კი ხავსი მოჰკიდებია... იმის კვნესა არავის ესმის, კლდის მეტს. პირდაპირ უყუდია ხმალი, იქვე გდია იმისი ლახტი. იმათ რომ ჰხედავს, უფრო გული უკვდება. ერთს დროს ჰხმარობდა და ეხლა კი ჟანგის საჭმელად გამხდარა თავის იარაღითურთ. იცვლება დღე დღით, ღამე - ღამით, ამოდის მზე და ჩადის, მაგრამ ამ კაცს შვება არ ეძლევა; ებმის საუკუნე საუკუნეს და არსად შველა მისთვის, არსად ხსნა...

ვინ არის მეშველი გმირისა? არავინ. ერთი მარტო გოშიაა იმისი პატრონი, მთელის წლის განმავლობაში დაუსვენებლად ჰლოკავს ჯაჭვსა და როცა მიყვანს გაწყვეტაზე, მჭედელი გრდემლზე კვერს დაჰკრავს და ჯაჭვი ისევ გამთელდება. იმედმიხდილი ამირანი ამოიკვნესებს, კლდე შეინძრევა და ჩაეუბნება: „ნუ გასტყდები, იმედს ნუ დაჰკარგავ. მე ხომ მხედავ, რამდენი ქარცეცხლი გადადის ჩემს თავზე და ისევ მაინც კიდევ მაგრადა ვდგევარ“.

ღამღამობით ამ კლდის ძირში იყრიან ჭინკები თავს და მღერიან:

ანგელოზებს სწყინს, ჩვენ გვიყვარს,
ტანჯვას რომ ვხედავთ სხვისასა.
იტანჯე, სატანჯველი ხარ,
დევთ რათ უშლიდი ბინასა?!
ზღვა დააყენე დევთ სისხლის,
მკვდრებისას სდგამდი ზვინასა.
ხმალი ერთფერად გიჭრიდა
დევთ ტანს და ტანზე რკინასა.
ეხლა მიუდი დარეჯანს
და თავის დასა თინასა.
კვნესით არ გაჰძღე, ამირან,
შეეხვეწოდე ფინასა:
ლოკოს და ჯაჭვი გადაღრღნას,
ხმალს მიაწვდინო ხელია...
ქვეყნისთვის კარგის მძებნელო,
გაცვდა დიდება შენია.
ათასჯერ მეტი იკვნესე,
ჯერ ცოტა დაგიქშენია,
ეგრე სიმწარით დალიე
შენის სიცოცხლის დღენია.

ამ სიმღერას რომ გაათავებენ ჭინკები, კლდიდამ ღობემძვრალას ტოლა ჩიტი გამოძვრება, თან ნათელს გამოიყოლებს და ჩამოსძახებს ჭინკებს:

ღმერთი გრისხავდეთ მაღალი
სამის სამების ძალითა,
რომ ამირანის ტანჯვამა
თქვენ არ გაგათბოთ ბრალითა.
კიდევაც ჰნახავთ ამირანს
ხელში ხმლით, ტანზე რვალითა,
მოგდევდეთ, გაწიოკებდეთ
თავის ძლიერის მკლავითა.