სიგმატიზმი

ლოგოპედიაში განასხვავებენ
ბგერათწარმოთქმის დარღვევის სამ სახეს:

1) სრული უბგერობა - როდესაც საერთოდ ვერ წარმოთქვამს ამა თუ იმ ბგერას ან ბგერათა     ჯგუფს;

2) ბგერათა არასწორი წარმოთქმა სიტყვათა ნაკადში ანუ თანმიმდევრულ  მეტყველებაში. თუმცა იზოლირებულად ან მარტივ სიტყვებში ახერხებს ეს ბგერები წარმოთქვას სწორად;

3) ბგერათა არასაკმარისი  დიფერენცირება - ორი მსგავსი ჟღერადობის  ან არტიკულაციის აღრევა, მიუხედავად იმისა, რომ  შეუძლიათ იზოლირებულად ორივე ბგერის წარმოთქმა.

სისინა (ს, ზ, ც, ძ, წ)  და შიშინა  (შ, ჯ, ჩ, ჟ, ჭ) ბგერების წარმოთქმის ნაკლოვანება ანუ სიგმატიზმი ნაკლოვანებათა შორის ყველაზე ხშირად გვხვდება. დარღვევის მიხედვით განასხვავებენ სიგმატიზმის რამდენიმე სახეს:

1. კბილთაშუა სიგმატიზმი;
2. ბაგე–კბილისმიერი სიგმატიზმი;
3. გვერდითი სიგმატიზმი;
4. ცხვირისმიერი სიგმატიზმი;
5. სისინა და შიშინა სიგმატიზმი

ამ დარღვევის დროსაც არის იშვიათი შემთხვევები, როდესაც სწორ წარმოთქმას ვიღებთ მხოლოდ მიბაძვით-ყოველგვარი ლოგოპედიური ხერხების გამოყენების გარეშე. ამისათვის, ჯერ გაარკვიეთ ახერხებს თუ არა ბავშვი ამ ბგერების სმენით ზუსტ აღქმას - თუ ახერხებს, მაშინ ბავშვს უჩვენეთ, სარკის წინ, მართებული არტიკულაცია (რა თქმა უნდა ყველა ბგერის ერთდროულად არა).

სამეტყველო ორგანოები ამ ბგერების წარმოთქმისათვის შემდეგნაირად ეწყობიან: ქვედა ყბა -ოდნავაა დაწეული კბილებს შორის მანძილი 1მმ-ია. ტუჩები ღიმილშია. ენის წვერი ებჯინება ქვედა კბილებს, გვერდები საღეჭ კბილებს. ს,ზ - ბგერების წარმოთქმისათვის ენის შუაში კეთდება ვიწრო ღარი... ც, წ, ძ - ბგერებისათვის კი ენის ზურგი ოდნავ აიწევს ზევით, აიზნიქება,მიებჯინება ალვეონებს და სკდომის შედეგად ისევ დაბლა ეშვება....

თუ ამჩნევთ, რომ ბავშვი სამეტყველო ორგანოების ზუსტ, დიფერენცირებულ მოქმედებას ვერ ახერხებს, მაშინ ეს მდგომარეობა მოითხოვს საგანგებო საარტიკულაციო ვარჯიშების ჩატარებას, რის შედეგადაც მოხდება აღნიშნული ბგერების დაყენება - კორექცია. ასეთ შემთხვევაში აღნიშნული საკორექციო საქმიანობისათვის სასურველია მიმართოთ სპეციალისტს... ასევე კარგად უნდა დამუშავდეს ფონემატური სმენა, რათა ბავშვმა ადვილად შეძლოს ზუსტი და უზუსტო ბგერების სმენით განსხვავება... სისინა და შიშინა ბგერების სწორი წარმოთქმა მოითხოვს ზუსტ დიფერენცირებულ მოძრაობას, სწორი არტიკულაციური მოწყობიდან მცირედი გადახრაც კი იწვევს ამ ბგერების არასწორ, უსუფთაო წარმოთქმას! თითოეული ბგერის დაყენება – კორექციის შემდეგ ვახდენთ მათ ჩამაგრებას დაახლოებით შემდეგი მოდელით (ავიღოთ ს - ბგერის მაგალითზე):

1. გაბმული სისინით სსსსსსსსსსს;
2. ს ერთმარცვლიან და ორმარცვლიან ბგერათკომპლექსებში;
3. ს – თანხმოვან კლომპლექსებში;
4. ჩამაგრება – გავარჯიშება სიტყვებში, წინადადებებში;
5. ენის გასატეხები და სავარჯიშო ფრაზები.

აქვე ავღნიშნოთ, რომ კბილთაშუა დამახინჯების გამოსწორება უფრო ადვილად ხდება, ხოლო მისი მეტყველებაში ჩამაგრება კი უფრო ხანგძლივი პროცესია

პ.ს. იგივე ხერხი გამოიყენება დანარჩენი სისინა და მცირედი განსხვავებით, შიშინა ბგერების მისაღებად... მათი კორექცია – ჩამგრებისათვის საჭიროა გარკვეული თანმიმდევრობის დაცვაც. როგორც ხედავთ საკმაოდ შრომატევადი და კვალიფიციური სამუშაოა ჩასატარებელი. ჩემი რჩევა იქნება ეს საქმე მიანდოთ სპეციალისტს!

გავაკეთე ჩანაწერი, რათა მოგასმენინოთ როგორ ისმინება ბგერათწარმოთქმის დარღვევა, (მუშაობა ძალიან ახალი დაწყებულია, მიღებულია მხოლოდ „ს“ ბგერა და ისიც ნაწილობრივ) და როგორც ატყობთ საკმაოდ შრომატევადი სამუშაოა ჩასატარებელი...